خودآموز مکالمه عربی

تبدیل عمدتاً به دو شکل صورت می گیرد:

تبدیل حرف در مفردات

تبدیل حرکت

    تبدیل حرف عمدتا بدین شکل است:

گ بجای ق. مانند اَگُول بجای اَقُولُ. گِل لی بجای قُل لی. گِدّام بجای قُدّام. سوگ بجای سُوق

چ بجای ک. مانند چِلِب بجای کَلب. مُشچِلِه بجای مُشکلة. زِچیّه بجای زَکیّة (از القاب حضرت زینب)

ج بجای ق. مانند جِدّام بجای قُدّام.

ت بجای ث. مانند تَلَتعَش بجای ثَلاثَةَ عَشرَ

آ بجای اَ. مثل آنی بجای اَنا.

واو بجای الف. مانند: وِین بجای اَینَ. یا وِیّاک بجای اِیّاک (البته احتمال هم دارد که این واو بمعنای مع باشد و اینجا فقط الف حذف شده است و تبدیلی صورت نگرفته باشد. لکن خیلی مهم نیست!).

ه بجای آ. مرحبه بجای مرحبا. خمسة علیک و خمسة علینه. این تبدیل معمولا در آخر کلماتی که به الف مدی ختم می شوند رخ می دهد. دقت کنید که این ه بسیار رقیق تلفظ می شود، انگار که اصلا وجود ندارد.

یک قاعده عمومی کثیرالاستفادة: ضمیر مفرد مخاطب در عربی کاف است که در عربی فصیح برای مذکر مفتوح می شود و برای مونث مکسور می شود. مانند کتابکَ و کتابکِ. اما در لهجه عراقی ضمیر مفرد مخاطب مونث همیشه بصورت چ ساکن ماقبل مکسور تلفظ می شود. مثلا اشلُونک یعنی چطوری ای مرد؟ و اشلُونِچ یعنی چطوری ای زن. ضمیر جمع مونث نیز گاهی همینطور است. مانند: وَراچِن بجای وَرائکُنَّ.

یک نکته تاریخی: تلفظ چ و گ از زبان ترکی  و در زمان حکفرمایی امپراطوری عثمانی بر عراق به این لهجه وارد شده است، کما اینکه این نفوذ سیاسی، به نفوذ فرهنگی و اجتماعی هم منجر شده است متاسفانه. البته گاهی این تلفظ از زبان فارسی هم وارد شده است. مانند پنجرچی.

    تبدیل حرکت

این نوع تغییر بیشتر برای زیباتر کردن کلام انجام می گیرد و عدم رعایت آن معمولا معنای کلمه را تغییر نمی دهد. الف و لام تعریف در زبان فصیح به فتح الف خوانده می شود اما در لهجه عراقی به کسر الف خوانده می شود.

مانند: اِلاِنسان بجای اَلاِنسان. اِلکتاب بجای اَلکتاب.

همچنین در برخی کلمات نیز بجای فتحه، از کسره استفاده می شود. مانند اسماء اشاره. اِنتَ. اِنتِی. اِنتُو.

همچنین گاهی فتحه اول افعال مضارع، تبدیل به ضمه می شود. مانند: نُشکُرُالله بجای نَشکُرُ اللهَ. تُعرُف وِین بجای تَعرِفُ اینَ یعنی میدانی کجاست؟

همچنین گاهی سکون در وسط کلمات، معمولا مطابق حرکت ماقبلش تغییر می کند. مانند: الاَهِل بجای الاَهل. جِبِن بجای جُبن بمعنای پنیر. بَعِد بجای بَعد.